شیر تنفسی (Breather Valve) یا شیر تخلیه فشار/خلأ (Pressure and Vacuum Relief Valve) در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی با نامهای دیگری مثل شیر خلاء شکن (Vacuum breaker) و ریم ونت (Rim vent) نیز شناخته میشود، در دستهبندی تجهیزات ایمنی قرار دارد.
شیر خلاء شکن نوع خاصی از شیر تخلیه فشار است که بهطور اختصاصی برای محافظت از مخازن اتمسفریک و مخازن ذخیره سقف ثابت و سقف متحرک طراحی و ساخته میشود.
سه نوع مختلف شیر تنفسی وجود دارد:
شیر خلاء شکن
شیر تخلیه فشار
شیر تنفسی ترکیبی (فشار- خلاء)
شیر تخلیه فشار در مخازن حاوی سیال مایع، با بالا آمدن سطح مایع و در مخازن حاوی سیالات گازی، با بالا رفتن فشار گاز عمل میکند. عملکرد به موقع شیر تنفسی موجب برقراری تعادل فشار در مخزن میشود. این تجهیز باید به گونهای طراحی و ساخته شود که قادر به خروج حجم زیادی گاز در فشارهای پایین باشد.