سایز و رده لوله

سایز و رده لوله دو مشخصه از لوله ها هستند که در کنار متریال و روش ساخت برای شناسایی لوله ها باید استفاده شوند.

هر خریداری برای خرید لوله نیاز دارد که حداقل آیتم های زیر را به فروشنده لوله اعلام کند:

سایز لوله

ضخامت دیواره لوله یا رده لوله (SCHEDULE/SCH)

جنس لوله

استاندارد ساخت و متریال

رده لوله در حقیقت یک اصطلاح بازاری است و به عنوان جایگزینی برای عبارت SCHEDULE یا SCH مورد استاده قرار گرفته است.

در حقیقت استفاده از SCHEDULE به عنوان مشخصه لوله ها از زمانی رایج شد که تولید انبوه لوله در سایزهای مختلف شدت گرفت.

با مدرن شدن صنایع و نیاز به استفاده از لوله ها برای دماها و فشارهای متنوع نیاز به سیستم سایز بندی واحدی برای نشان دادن سایز و رده لوله وجود داشت.

در نهایت دو مشخصه سایز بندی لوله وجود دارد:

1- قطر نامی لوله

2- رده لوله یا SCH که چیزی نیست جز ضخامت لوله

سایز نامی لوله (NPS OR NOMINAL PIPE SIZE)

سایز نامی لوله شماره است که سایز لوله را مشخص می کند. برای لوله های تا سایز 14 اینچ، قطر نامی لوله از قطر خارجی لوله کوچکتر بوده و برای لوله های سایز 14 و بالاتر قطر نامی لوله دقیقا با قطر خارجی لوله (OD) برابر است.

این تفاوت به روش ساخت لوله ها ارتباط دارد به این معنی که ساخت لوله های سایز 1/8 اینچ تا 12 اینچ بر اساس قطر خارجی یا OD ثابت انجام می شود به طوریکه با افزایش ضخامت لوله، قطر داخلی یا ID کاهش پیدا می کند و در نهایت سایز نامی لوله یا NPS عددی بین قطر داخلی و خارجی لوله خواهد بود.

برای لوله های با سایز 14 و بالاتر، پروسه تولید بر اساس قطر نامی لوله انجام می شود بنابرین قطر خارجی لوله و سایز نامی لوله با هم برابر هستند.

رده لوله یا SCHEDULE

رده لوله دقیقا اشاره به ضخامت لوله دارد و برای سهولت سفارش گذاری لوله ها توسط انجمن مهندسین مکانیک آمریکا (ASME) انتخاب شده است.

در حقیقت رده لوله از یک فرمول ساده محاسبه می شود که عبارت است از تقسیم فشار خط یا فشار سرویس (P) بر تنش مجاز لوله (S) (که برای یک متریال یکسان در یک دمای یکسان ثابت است) بنابرین لوله رده 80 از لوله رده 40 ضخامت بیشتری دارد.

پس به بیان ساده SCHEDULE یک نمایشگر برای ضخامت لوله است و یک زبان مشترک بین خریداران لوله و فروشندگان لوله در سراسر دنیا.